Kıkırdak, eklemler, kulak, burun, kaburga gibi vücut bölgelerinde bulunan esnek bir bağ dokusudur. Kemiklere göre daha yumuşak olmasına rağmen, eklem hareketlerini destekleyerek şok emici bir rol oynar. Kıkırdak eklemin ağrısız ve kaygan bir biçimde hareket etmesine olanak sağlar. Kıkırdak dokusunda sinir olmaması ağrısız hareketin sebebidir. Kıkırdak dokusunun içinde damar yapılarının olmaması da kıkırdak dokusunun hasarlanması durumunda dokunun kendini onarması konusunda yetersiz kalmasına sebep olur Kıkırdak hastalıklarının ortaya çıkmasında, dejeneratif süreçler, yaralanmalar, yaş ve genetik faktörler rol oynar.
Kıkırdak Hastalıklarının Yaygın Nedenleri
1- Yaşlanma: Kıkırdak zamanla aşınabilir ve elastikiyetini kaybedebilir, içeriğindeki sıvı miktarı azalır bu da eklemin kaygan ve ağrısız hareket etmesine mani olur
2- Travma ve Yaralanmalar: herhangi bir travma veya spor sakatlanmaları kıkırdak hasarına yol açabilir.
3- Genetik Faktörler: Ailesel yatkınlık, bazı kıkırdak hastalıklarının gelişiminde etkili olabilir.
4- Obezite: Fazla kilo, eklemlere ekstra yük bindirerek kıkırdak aşınmasını hızlandırabilir. Yük altında kıkırdak dokunun dolaşımının bozulması, üzerindeki tekrarlayan travmalar dokunun ilerleyici hasarlanmasına yol açar.
5- Otoimmün Hastalıklar: Romatoid artrit gibi hastalıklar, eklem kıkırdağının iltihaplanmasına ve kıkırdağın hasarlanmasına uğramasına neden olabilir.
Yaygın Kıkırdak Hastalıkları
1. Osteoartrit (Kireçlenme)
Eklemlerde bulunan kıkırdak dokunun hasarlanması sonucu meydana gelir ve özellikle yaşlı bireylerde, zamanla tekrarlayan travmalar sonucu su tutma özelliğini kaybeden kıkırdaklar kireçlenmeye yol açmaktadır. Eklem sertliği, ağrı ve hareket kısıtlılığı gibi belirtilere yol açar.
2. Kondromalazi Patella (Diz Kapağı Kıkırdak Yumuşaması)
Genellikle genç ve aktif bireylerde görülür. Diz kapağı altındaki kıkırdağın yumuşaması ve aşınması ile karakterizedir. Yanlış spor hareketler, tekrarlayan travmalar ve alt ekstremitedeki dizilim bozuklukları, diz kapağı ile uyluk kemiği arasındaki eklem uyumsuzlukları diz kapağının kıkırdak hasarlanmasına yol açabilir
3. Kondrosarkom (Kıkırdak Kanseri)
Kıkırdak dokunun kontrolsüz büyümesi ve anarşisine bağlı görülen bir kanser türüdür. Genellikle yavaş ilerler. Ağrı ve şişlik gibi belirtilerle kendini gösterebilir.
4. Polikondrit (Tekrarlayan Kıkırdak İltihabı)
Otoimmün bir hastalık olup, burun, kulak ve eklem kıkırdaklarında tekrarlayan iltihaplanmalara neden olur.
Kıkırdak Hastalıklarının Tedavi Yöntemleri
1. Fizik Tedavi ve Egzersiz
Kasları güçlendirmek ve eklem hareketliliğini artırmak için özel egzersizler uygulanabilir.
2. İlaç Tedavisi
Ağrı kesiciler, antiinflamatuvar ilaçlar ve kondroprotektif ajanlar (glukozamin, kondroitin sülfat) tedaviye destek olabilir.
3. PRP ve Kök Hücre Tedavisi
Hasarlı kıkırdağın onarımı için PRP (trombositten zengin plazma) ve kök hücre tedavileri gibi rejeneratif yöntemler ile kıkırdak dokusunun korunması ve iyileştirilmesinde uygulanabilir.
4. Cerrahi Müdahale
Kıkırdak dokusu kendini onaramayan bir doku olduğundan dolayı kıkırdak hasarları genel itibariyle müdahele edilmesi gereken bir sağlık sorunudur. Hasarlanmış kıkırdak dokusunun büyüklüğüne göre bazen cerrahi tedavi kaçınılmazdır. Açık veya artroskopik kıkırdak onarımı, kıkırdak nakli veya ileri kıkırdak bozukluklarında ve ileri yaşta protez ameliyatları gerekli olabilir.
Kıkırdak hastalıkları, erken teşhis ve uygun tedavi ile kontrol altına alınabilir. Sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve eklemleri koruyucu önlemler almak, kıkırdak sağlığını desteklemede büyük rol oynar.